هفت تکنیک ترجمه برای ترجمه آسان

ین مقاله به تکنیک های ترجمه می پردازد. همانطور که ترجمه انواع و روش های مختلفی دارد؛ به همین شکل، ترجمه دارای تکنیک های متفاوتی است. آگاهی از تکنیک های ترجمه به ما کمک می کند مترجم های عالی باشیم و هیچ نکته گرامری و نکات ترجمه ای را از خاطر نبریم. یک ترجمه با کیفیت باید ویژگی های خاصی داشته باشد که مترجم باید از آن ها آگاهی داشته باشد. خواندن این مقاله به تمام علاقمندان به زبان انگلیسی و ترجمه انگلیسی به فارسی توصیه می شود.

 

تفاوت روش ترجمه با تکنیک ترجمه

تفاوت روش ترجمه (method) با تکنیک ترجمه (technique) چیست؟ ساده است، روش ترجمه شیوه ای است که شما کل متن را با توجه به آن ترجمه می کنید، در حالی که تکنیک ترجمه ممکن است در همان متن از صفحه ای به صفحه دیگر یا کلمه ای به کمله دیگر فرق کند و به اجزای کلامی خاصی که باید ترجمه شوند، بستگی دارد. تاکسونومی کلاسیک رویه های ترجمه به سال ۱۹۵۸ و کار J. P. Vinay و J. Darbelnet بر می گردد. این رویه ها از هفت طبقه تشکیل شده اند:

تکنیک های ترجمه

۱- قرض گرفتن

قرض گرفتن (Borrowing) یکی از رویه های ترجمه است که به استفاده از کلمه یا عبارت زبان منبع در متن مقصد می پردازد. معمولا کلمه یا عبارت قرض گرفته شده به صورت ایتالیک نوشته می شود. قرض گرفتن یعنی استفاده مجدد از کلمات متن منبع در ترجمه مقصد. این تکنیک ترجمه ای است که در واقع ترجمه ای انجام نمی شود.

مثال: گوانچو (gaucho) یک سامبررو (sombrero) مشکی بلند با یک جفت بومباکاس (bombachas) کهنه پوشیده بود.

۲- گرته برداری

گرته برداری (calque) نوعی قرض گرفتن واژه است، اما واژه به زبان مقصد ترجمه می شود. [واقعیتش نمی دونم گرته یعنی چی، ولی می دونم که کیلک یعنی واژه جدیدی که تا زمان انجام ترجمه در زبان مقصد وجود ندارد را براساس سیلاب های آن ترجمه کرده و به گذر زمان و استفاده مکرر به واژه ای در زبان مقصد تبدیل می شود. مثل ایمیل در زبان فارسی که به پست الکترونیک (electronic mail) ترجمه شده و در زبان فارسی جا افتاده است و اخیراً رایانامه توسط فرهنگستان به عنوان واژه اصلی معرفی شده است که خیلی بکارگرفته نمی شود].

مثال: skyscraper انگلیسی به واژه آسمانخراش در فارسی تبدیل می شود. یا واژه infographic به داسویر در فارسی ترجمه می شود.

۳- ترجمه تحت لفظی

ترجمه تحت لفظی (literal translation) همان ترجمه کلمه به کلمه است. ترجمه تحت لفظی به شکلی است که متن حاصله در زبان مقصد صحیح است زیرا دارای ساختار ادبی است و قابل مقایسه با زبان منبع است. عده ای از صاحبنظران معتقدند که تکنیک ترجمه تحت لفظی را بیشتر می توان برای زبان هایی بکار گرفت که از نظر فرهنگی خیلی شبیه به هم هستند. این نوع ترجمه زمانی قابل قبول است که متن ترجمه شده دارای دستور زبان، معنی و سبک نوشتاری مشابه با متن اصلی باشد.

مثال: جمله what time is it? به “الان ساعت چند است؟” ترجمه شود.

برگرفته شده از tolidmohtava-tarjome.blog.ir

مدیریت واژگان برای ترجمه

چرا مدیریت واژگان برای ترجمه اهمیت دارد؟

مدیریت موثر واژگان موتور موففیت فرآیند ترجمه است و موجب کیفیت، شفافیت و یکنواختی ترجمه متن منبع می شود که ممکن است به زبان های مختلفی ترجمه شده باشد. ترمینولوژی یا واژگان مورد استفاده به انسان ها بستگی دارد نه به تکنولوژی مورد استفاده.

پایه لغوی چیست؟

پایه لغوی (Termbase) منبعی از تک واژه ها یا عبارات کوتاه است که دارای معنی منحصر یا خاصی هستند و برای استفاده صحیح و یکنواخت از این لغات، لازم است که تصریح و تشریح شوند.

پایه لغوی نتیجه فرآیند فوق العاده با مهارتی است که ممکن است به کمک ابزارها تولید شود، اما بستگی به تخصص و رشته دارد.

پایه لغوی بایستی مشخص و قطعی و معرف باشد و بنابراین از نظر معنایی در زنجیره محتوای مورد استفاده قابل قبول باشد. این مترجم ها هستند که پایه لغوی را از طریق برداشت های داخلی و بازنگری ایجاد می کنند. اصطلاحات بایستی با حوزه های توصیفی همراه باشند که استفاده صحیح آنها را تشریح کند.

 

انواع خدمات ترجمه

دنیای ترجمه وسیع و در حال رشد است. تکنیک های ترجمه مختلف، نظریه ها و مدل های ترجمه فراوان، انواع مختلف ترجمه تخصصی و خدمات ترجمه با اسامی و دسته بندی های مختلف عرضه می شود. دیگر نمی توان ترجمه را به دسته های کلی ترجمه انسانی و ترجمه ماشینی تقسیم کرد. در این مقاله به معرفی انواع مختلف خدمات ترجمه می پردازیم و اصطلاحات خاص مورد استفاده برای نوع ترجمه یا نوع تخصص مترجمین را بحث می کنیم. تعدادی از انواع رایج خدمات ترجمه که در مرکز خدمات ترجمه تز عرضه می شود، عبارتند از:

ترجمه عمومی

ترجمه عمومی (General Translation) ساده ترین و پر استفاده ترین نوع ترجمه هاست. ترجمه عمومی همان زبان محاوره است، اصطلاحات خیلی تکنیکی و ماهیت سنگین ندارد. تون و اکسنت خاصی نیاز نیست. ترجمه عمومی به مترجمان محل مانور زیادی می دهد زیرا محتوای اصلی از اصطلاحات و واژگان معمول و مکالمه روزمره استفاده کرده است. نیازی به دانستن و درک واژگان خاص نیست. بیشتر مترجمان می توانند خدمات ترجمه عمومی را با سهولت انجام دهند.

ترجمه قانونی

 

خدمات ترجمه قانونی (Legal Translation) اغلب با قانون در ارتباط بوده و برای راه اندازی حرفه ای در خارج از کشور، فرآیندهای قانونی و رخدادهای بین المللی لازم می شود. ترجمه حرفه ای قانونی معمولا شامل اسناد موسسات، انجمن ها، مجوزها، قراردادها و احکام قانونی و غیره است.
ترجمه قانونی اغلب برای اسناد و متون قانونی نیاز است، زیرا تفاوت های فرهنگی و منطقه ای روی ترجمه اسناد قانونی موثر است. ترجمه هر دو زبان معمولا برای درک بهتر موضوع لازم می شود. بعضی از موسسات از مترجم استفاده نمی کنند، بلکه از فارغ التحصیلان حقوق برای برگردان اسناد و مدارک خود استفاده می کنند، زیرا موضوع را بهتر در می کنند و جملات مورد استفاده در اسناد و مدارک قانونی دارای ترمینولوژی حساس و حیاتی است و کوچکترین تفاوت می تواند مشکل ساز شود.
ترجمه اسناد قانونی تا حدودی تکنیکی است زیرا با زبان محاوره ای هر دو طرف فرق دارد و از زبان خاصی در اسناد قانونی استفاده می شود. متون قانونی با در نظر گرفتن ساختارهای حقوقی و اصطلاحات متناظر در کشور مقصد و مبدا ترجمه می شوند.
ترجمه قانونی دامنه وسیعی از اسناد و متون را پوشش می دهد. این اسناد و متون شامل درخواست ها و احضاریه ها، متن های اداری از قبیل مجوز ثبت، اساسنامه شرکت ها، پیش نویس قرارداد و طرح، اسناد فنی از قبیل نظریه مشاور و متون لایحه قانونی، انواع متون و گزارشات و مینوت های دیگر است.

ترجمه حقوقی

ترجمه حقوقی (Judicial translations) در بعضی از کشورها و نهادها با ترجمه قانونی و ترجمه رسمی تمایز داده می شود. ترجمه حقوقی به ترجمه هایی اطلاق می شود که در محیط دادگاه صورت می گیرد. مترجم حقوقی دارای تخصص و تجربه ترجمه اسنادی از قبیل لایحه حقوقی، گزارش دادرسی، قضاوت و حکم دادگاه، نظریه مشاور، یادداشت دادستان، گزارش بازرسی و جلسات بازجویی و غیره است.

ترجمه قضایی

گروهی ترجمه حقوقی و قانونی را ترکیب کرده و تحت عنوان ترجمه قضایی (Juridical translation) نام می برند. ترجمه قضایی شامل ترجمه اسنادی است که تعهد حقوقی به همراه دارد. برای مثال، ترجمه اسنادی از قبیل متن قانون، مقررات و احکام شرعی، شرایط عمومی خرید و فروش، قراردادهای دارای تعهد حقوقی از قبیل قرارداد کارگری، قرارداد صدور مجوز و قراردادهای بازرگانی، توافقنامه شراکت، پیمان و معاهده و پروتکل بین المللی، مقررات داخلی، سیاست های بیمه و غیره است. مترجم قضایی بایستی علاوه بر تخصص ترجمه، زمینه حقوقی و قانونی داشته باشد.

برگرفته شده از tolidmohtava-tarjome.blog.ir

اشتباهات رایج مترجم ها

اشتباهات رایج مترجم ها

گاهی اوقات مترجم ها هر چه قدر هم که با اصول ترجمه و تکنیک های ترجمه آشنا باشند، نهایتا اشتباهات رایجر در ترجمه انگلیسی به فارسی می تواند آن ها را در ترجمه دقیق دچار خطا نماید. در این متن به اشتباهات رایج مترجم ها می پردازیم.

اتکای بیش از حد به حافظه یا تجربه خود

البته داشتن تجربه موجب افزایش سرعت ترجمه، عرضه ترجمه های خیلی بهتر، درآمد ساعتی یا کلمه ای بیشتر می شود؛ اما آیا کار صحیحی است که خیلی به حافظه یا تجربه خود متکی بود؟ من این کلمه را قبلا دیده ام، یادم هست که این جمله را ترجمه کرده ام، متن مشابه زیاد ترجمه کرده ام – اینها همگی افکار یک مترجم مجرب است، افکاری مثبت و در عین حال گول زننده. وقتی زیاد به تجربه قبلی و حافظه خود متکی باشیم، کمتر کنجکاو می شویم، کمتر سئوال می کنیم، به متن می چسبیم و مثل ماشین پیش می رویم، بدون اینکه اندکی از محتوا را به دانش خود بیافزاییم.

جایگاه تحلیل متن و تحلیل محتوا در اینگونه اتکا کجاست؟ وقتی تازه فن ترجمه را می آموختیم، زیاد در مورد تجزیه و تحلیل متن، واژه یابی، ایده اصلی و مانند اینها آموزش دیدیم؛ حالا چطور؟ پاراگراف دوم را که ترجمه می کنیم، چیزی از پاراگراف اول بخاطر نداریم.

پیگیری نکردن پیشرفت ها

وقتی مترجم تازه کار بودیم، همه چیز را پیگیری می کردیم، روزنامه می خواندیم، رادیو به زبان مورد نظرمان مرتب بیخ گوشمان کار می کرد، مشترک خیلی از خبرنامه ها بودیم، با وجود نبودن اینترنت، پن پال و دوست مکاتبه ای داشتیم. اما امروزه با وجود اینترنت و سهولت ارتباط، هیچ تماسی نداریم، روزنامه نمی خوانیم، حتی وبلاگ دوستان را هم مرور نمی کنیم.

من به خودم می گویم، خیلی زرنگ باشم فلان سفارش را تمام کنم. امروز که باید سفارش شماره فلان را تحویل بدهم. آخر هفته این مطلب جالب را مرور می کنم، اما هنوز آن آخر هفته زبان بسته نرسیده است. فقط رئوس مطالب را می خوانیم و اخبار هم که. خلاصه مترجمی به روز هستم و در سی سال پیش غرق.

نگرش اونجا بوده ام، این را انجام داده ام

پس از چند سال کار، به سادگی می گوییم، بله کنفرانس این شکلی رو مترجمی کرده ام، در فلان جلسه عقد قرارداد فلان دستگاه من مترجم بوده ام، بله شرق اروپا رفته ام، هندوستان و چین چندین سفر داشته ام، کشورهای عربی قرارداد بسته ایم و مانند اینها. دیگر چیزی برایمان هیجان انگیز نیست. در اولین سفر خارجی به عنوان مترجم، یک هفته صرف انتخاب عینک آفتابی کردم؛ حالا صبح روز پرواز یادم می افتد که باید سفر کاری بروم.

اینگونه احساس تا حدودی طبیعی است. اما گاهی خیلی زیاد می شود و گفتار و کردار مترجم مجرب موجب از بین رفتن انگیزه مترجمان جوان و تازه کار می شود. سخت است که نگرش روزهای اول را داشت، اما رویکردی باید یافت و اندکی هیجان به کار افزود. وگرنه گاهی ایده های جالب را از دست خواهیم داد و در دانسته های خود غرق خواهیم شد.

نفرین دانش و آگاهی

این روزها متوجه شده ام که از مخفف ها، اسامی، ایده ها یا اسم افراد و شرکت ها طوری استفاده می کنم که انگار تمام دنیا نیز آنها را می دانند و می شناسند. دانش و آگاهی منبع غرور و افتخار است، نشانه تعلق و داشتن اطلاعات مرجح است. اما فراموش کرده ام که کسب این دانش سی سال طول کشیده است. ناگهان انتظار دارم که اطرافیان هم اینها را بدانند، از همکار تازه کار گرفته تا مغازه سر کوچه. گاهی هم به دیگران برچسب می زنم که پشت کوه زندگی می کرده اند.

تازه به این نتیجه رسیده ام که به عنوان یک مترجم مجرب و کار کشته (در اصل زمان کشته)، اگر می خواهم با دیگران ارتباط برقرار کنم (نمی خواهم روی آنها تاثیر بگذارم و فخر بفروشم)، بایستی از اطلاعات مرسوم و کلمات و اصطلاحات معمولی استفاده کنم.

برگرفته شده از tolidmohtava-tarjome.blog.ir

روش‌های ترجمه

مقایسه روش‌های ترجمه (Methods) با

روش‌های ترجمه

(Techniques)

واقعا چه تفاوتی میان روش و تکنیک وجود دارد؟ بسیار ساده است: یک متد ناظر به ترجمه تمامی متن است در حالیکه تکنیک‌ها ممکن است در جاهای مختلف یک متن بنا بر نیاز به صورت متفاوت مورد استفاده قرار بگیرند. این تکنیک‌ها دارای 7 طبقه‌بندی عمده هستند:

1- استفاده از واژه‌های بیگانه (Borrowing)

در این تکنیک عین همان واژه بیگانه در متن ترجمه مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا واژه‌ای که به این صورت وارد متن شده است، با فونت italic (کج) نوشته می‌شود. دلیل آن هم استفاده از یک عبارت از متن اصلی در متن ترجمه شده است. در حقیقت، این یک تکنیک ترجمه است که اصلا ترجمه نمی‌کند!

مثال: عبارت The gaucho was wearing a black sombrero را می‌توان این گونه ترجمه کرد: گاوچران sombrero مشکی می‌پوشید.

(sombrero یک کفش چرمی مخصوص اسپانیایی است که مورد استفاده گاوچران ها بوده است)

2- ساخت لغت از ترجمه کلمه به کلمه یک عبارت (Calque)

وقتی یک مترجم از تکنیک Calque استفاده می‌کند در حقیقت در حال واژه‌سازی در زبان مقصد است. او باید این کار را با حفظ ساختار عبارت اصلی و ترجمه جزء به جزء آن به زبان مقصد انجام دهد.

مثال: لغت pomme de terre که ترجمه آن از زبان فرانسوی به فارسی “سیب‌زمینی” شده است. یا عبارت skyscraper در انگلیسی که به زبان فرانسوی ” gratte-ciel ” ترجمه شده است. (به معنای آسمان‌خراش)

3- ترجمه تحت‌اللفظی (Literal Translation)

این نوع ترجمه که گاهی از عبارت Metaphrase نیز برای آن استفاده می‌شود، به معنای ترجمه لغت به لغت و عبارت به عبارت است. در این نوع ترجمه، لغات و اصطلاحات به همان صورتی که در زبان مقصد دارای معنای رایج هستند ترجمه و جایگزین می‌شوند. البته طبق سفارش زبان‌شناسان و کارشناسان علم ترجمه، این تکنیک فقط در مورد زبان‌هایی باید مورد استفاده قرار بگیرد که از لحاظ ساختاری و البته فرهنگی دارای شباهت بسیار زیادی به هم باشند.

مثال: ترجمه عبارت «Quelle heure est-il?» از زبان فرانسوی به انگلیسی می‌شود: «What time is it?»

برگرفته شده از tolidmohtava-tarjome.blog.ir

تکنیک ترجمه

متد ها و تکنیک های مختلف در ترجمه تخصصی

 

فرق بین یک متد ترجمه و یک تکنیک ترجمه چیست؟! خیلی ساده است: یک متد بر روی تمامی متن ترجمه اجرا می شود، در صورتی که یک تکنیک ترجمه ممکن است در قسمت های مختلف متفاوت باشد، و در یک متن، با توجه به ساختار و عناصر نوشته، می توان از چندین تکنیک استفاده کرد. طبقه بندی فرآیند ترجمه تخصصی، برای اولین بار در سال 1958 توسط 2 نویسنده ، جی پی واینلی و جی داربلنت صورت گرفت، آنها فرآیند ترجمه را در 7 قسمت طبقه بندی کردند.

تکنیک های ترجمه تخصصی1-واژه بیگانه(قرض گرفتن)
قرض گرفتن یک تکنیک ترجمه است که در ان لغتی که در زبان اصلی متن استفاده شده است به همان صورت در متن زبان مقصد استفاده میشود. لغاتی که در ترجمه انها از این روش استفاده شده است معمولا به صورت ایتالیک نوشته میشوند. از این تکنیک معمولا در اصطلاحات یا کلماتی استفاده میشود که معادل ان در زبان مقصد موجود نمیباشد، قرض گرفتن، به عبارتی دیگر این تکنیک ترجمه، تکنیکی است که در ان ترجمه ای صورت نمیگیرد.

مثال: گاوچران یک سومبررو (کلاه لبه پهن اسپانیایی) بر سر داشت.

تکنیک های ترجمه تخصصی

2-تکنیک کلک(این تکنیک به ترجمه جزءبه جزء واژه های زبان اصلی در زبان مبدا گفته می شود)
وقتی یک مترجم از تکنیک کلک استفاده میکند، در واقع با استفاده از تغییر دادن ساختار زبان اصلی یک واژه جدید در زبان مقصد ایجاد میکند.

3-ترجمه تحت اللفظی
تکنیک سوم تکنیک ترجمه تحت اللفظی یا ترجمه برگردان گفته میباشد.به این معنی که ترجمه به صورت کلمه به کلمه صورت میپذیرد ، در این تکنیک نتیجه کار معمولا ترجمه اصطلاحی میباشد. به گفته وینای و داربلنت، ترجمه تحت اللفظی فقط در زبان هایی میتواند صورت بگیرد که در اصطلاحات فرهنگی شباهت و نزدیکی زیادی به هم داشته باشند. این گونه ترجمه ها فقط در صورتی قابل قبول هستند که ترجمه کار معنی،هم آهنگی و استایل خود را همانند زبان اصلی خود نگه داشته باشد.

4-جایگذاری
این تکنیک به این صورت است که در ان از یک ساختار گرامری به یک ساختار گرامری دیگر جابجایی صورت میگیرد، به نحوی که معنی نوشته تغییر نیابد. این تکنیک در بردارنده تغیر ساختاری در گرامر متن میباشد.

5-تلفیق
تلفیق به این صورت است که فرم و شکل نوشته را با معرفی کردن یک تغییر یا دید معنایی، متحول میکند.

6-معادل سازی یا فرم دهی دوباره
تکنیک معادل سازی به این گونه است که از یک اصطلاح کاملا متفاوت برای رساندن معنی و منظور همان اصطلاح زبان اصلی، استفاده میشود. با استفاده از این روش میتوان اسامی سازمان ها،اصطلاحات یا ضرب المثل ها را ترجمه کرد.

7-انطباق
معمولا این تکنیک را انطباق، جایگزینی فرهنگی یا هماهنگ سازی فرهنگی میخوانند. در این تکنیک عنصر موجود در زبان اصلی را با عنصر دیگری که معنی را در زبان مقصد بهتر و شفاف تر میرساند، حایگزین میکنند. با این کار، مخاطب اشنایی و درک بهتری از متن خواهد داشت.

از دهه شصت به بعد چندین نویسنده دیگر از جمله(مایکل بالارد، هلن چوکت،مایکل پیلارد) تکنیک های بیشتری برای ترجمه تشکیل داده اند. مانند “تفسیر دهی”( که در متن زبان مقصد به جزیات ریز و مشخصی برای روشن و تفسیر سازی معنی متن اصلی ارائه داده میشود، “نوبت و ترتیب”( استفاده از مجموعه ای از لغات که معمولا در زبان اصلی با هم به کار میروند، و “جبران سازی” (در این تکنیک یک مرجع یا اشاره که در قسمت مختصی در متن اصلی استفاده شده است، در متن مقصد در همان قسمت ترجمه نشده است بلکه بعدا و در جای دگری به ان اشاره شده است).

برگرفته شده از tolidmohtava-tarjome.blog.ir